Οι περισσότεροι από εμάς ένιωσαν κάποια φορά στη ζωή τους έντονους πόνους στα χέρια ή στα πόδια, συνοδευόμενους από μουδιάσματα σε συγκεκριμένες περιοχές ή και αδυναμία σε κάποιους μυς. Εμφανίζονται κυρίως κατόπιν έντονης εργασίας ή άρσης βάρους αλλά σε κάποιους ασθενείς αναίτια. Λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής η μέση και ο αυχένας μας συνήθως υστερεί έντονα σε μυϊκή μάζα που παίζει υποστηρικτικό ρόλο στην σπονδυλική μας στήλη.
Σε αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις, η αιτία είναι κάποια δισκοκήλη στην αυχενική ή οσφυϊκή μοίρα. Στην θωρακική μοίρα, λόγω τις μειωμένης κίνησης της σπονδυλικής αλλά και της λιγότερης πίεσης που δέχονται οι δίσκοι, οι κήλες είναι σπάνιες.
Δεν προκαλούν όλες οι δισκοκήλες συμπτώματα ούτε πρέπει όλες να θεραπευτούν. Μια απλή προβολή του δίσκου με ελαφρά πίεση στα νεύρα είναι κάτι σύνηθες και δεν προκαλεί πάντα συμπτώματα. Μια μεγαλύτερη δισκοκήλη προκαλεί συμπτώματα όταν ασκεί πίεση στον νευρικό σωλήνα ή/και τις νευρικές ρίζες. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι έντονοι πόνοι, μουδιάσματα/μυρμηγκιάσματα και αδυναμία μυών. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν ακράτεια ούρων/κοπράνων, αστάθεια στη βάδιση (ειδικά όταν είναι σκοτεινά) μέχρι και παράλυση των άνω ή/και κάτω άκρων.
Αντίστοιχα συμπτώματα εμφανίζονται και σε μεγαλύτερες ηλικίες κυρίως λόγω στένωσης της σπονδυλικής στήλης. Όταν η στένωση είναι στην οσφυϊκή μοίρα στα παραπάνω συμπτώματα προστίθεται και η νευρογενής χωλότητα. Οι ασθενείς δε μπορούν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις λόγω πόνων ή κόπωσης των ποδιών και αναγκάζονται να σταματούν τακτικά και να κάθονται ή να σκύβουν προκειμένου (υποσυνείδητα) να δημιουργήσουν περισσότερο χώρο στα νεύρα. Στην περίπτωση της στένωσης η πίεση στα νεύρα και τον νευρικό σωλήνα δεν προέρχεται από κάποια δισκοκήλη αλλά από τον συνδετικό ιστό και τα οστεόφυτα που δημιουργήθηκαν και διογκώθηκαν με τα χρόνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εξέλιξη των συμπτωμάτων είναι συνήθως αργή αλλά σταθερή.
Ποια είναι όμως η σωστή αντιμετώπιση και θεραπεία?
Η απάντηση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι δίσκοι αποτελούνται κατά 70% από νερό, που σημαίνει ότι στο 60% των περιπτώσεων με δισκοκήλη, η κήλη που δεν ενυδατώνεται πια από τον δίσκο θα αφυδατωθεί και θα μικρύνει. Σε αυτή τη περίπτωση τα συμπτώματα αρχίζουν να υποχωρούν μετά από 10-14 μέρες ενώ η ανάρρωση μπορεί να πάρει συνολικά 4-6 βδομάδες. Σημαντικό στη περίοδο ανάρρωσης είναι να προσέχει κανείς τη μέση του και να μη σηκώνει βάρος, να μην κάθεται για πολύ ώρα στο ίδιο σημείο και να αποφεύγει το βαθύ σκύψιμο. Τα αναλγητικά βοηθάνε στο να γίνει ο πόνος πιο υποφερτός, δεν έχουν όμως άμεση επιρροή στην δισκοκήλη.
Όταν ο ασθενής υποφέρει από στένωση τότε η συντηρητική θεραπεία στοχεύει στο να μειώσει τους πόνους του και όχι στο να εξαλείψει το πρόβλημα. Καμία θεραπεία δεν μπορεί να μειώσει/αφαιρέσει τους ιστούς που πατάνε τα νεύρα πέραν της χειρουργικής.
Πότε συνίσταται η χειρουργική αφαίρεση της κήλης και αποσυμπίεση των νεύρων?
Σε περίπτωση που:
- η/ο ασθενής εμφανίζει νευρολογικές διαταραχές (αδυναμία μυών, μούδιασμα ή ακράτεια)
- όταν οι πόνοι είναι ανυπόφοροι και μη αντιμετωπίσιμοι με παυσίπονα
- έχει μειωμένη ποιότητα ζωής
- όταν μετά από 4 βδομάδες η/ο ασθενής δεν είδε βελτίωση στους πόνους του
- η πίεση στον νωτιαίο μυελό είναι έντονη και υπάρχει φόβος τραυματισμού του (μυελοπάθεια). Αυτό αφορά φυσικά δισκοκήλες κυρίως στην αυχενική και θωρακική μοίρα μιας και ο νωτιαίος μυελός ¨τελειώνει¨ στα πρώτα επίπεδα της οσφυϊκής μοίρας
- έχει μυελοπάθεια.
Όταν έχουμε νευρολογικές διαταραχές τα νεύρα υποφέρουν και μπορεί να πάθουν μόνιμη ζημιά αν δεν κάνουμε κάτι άμεσα. Οπότε καλό θα είναι να αναλογιστεί κανείς αν θα δεχόταν τα συμπτώματα που έχει (μούδιασμα/αδυναμία μυών) να του μείνουν μόνιμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις όσο πιο άμεσα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα τόσο πιο καλές οι πιθανότητες να επανέλθουν τα νεύρα και να υποχωρήσουν τα συμπτώματα αυτά. Αντιθέτως η μυελοπάθεια είναι μη αναστρέψιμη και τα συμπτώματά της μπορεί να μείνουν μόνιμα. Σε αυτή τη περίπτωση στόχος του χειρουργείου είναι να αποφευχθεί περαιτέρω επιδείνωσή της, κάτι που μπορεί να φέρει καταστροφικά συμπτώματα (αστάθεια στη βάδιση, ακράτεια, αδυναμία μυών των άνω και κάτω άκρων έως και τετραπληγία).
Πως γίνεται η επέμβαση?
Η επέμβαση γίνεται με μικροσκόπιο ή ενδοσκόπιο και έχει στόχο την αφαίρεση της δισκοκήλης και συνεπώς την πίεση στα νεύρα. Στην αυχενική μοίρα συνήθως (ανάλογα όμως και τη περίπτωση) αφαιρείται από μπροστά (λαιμό) ολόκληρος ο δίσκος και αντικαθίσταται με κλωβό. Στην οσφυϊκή μοίρα προσπαθούμε να προστατεύσουμε τον δίσκο αφαιρώντας είτε μόνο τη κήλη είτε μόνο το μέρος του δίσκου που είναι άρρωστο. Μέθοδοι που απλά αφυδατώνουν τον δίσκο ουσιαστικά τον καταστρέφουν και αυξάνουν τις πιθανότητες περαιτέρω και σοβαρότερων παθήσεων της σπονδυλικής στήλης (αστάθεια).
Πόσο καιρό κρατάει η ανάρρωση?
Από την στιγμή που ο νευρικός σωλήνας και οι ρίζες απελευθερωθούν, οι πόνοι συνήθως υποχωρούν άμεσα, ενώ τυχόν μουδιάσματα ή ασθένεια μυών μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρονικό διάστημα και εξαρτάται από το πόσο καιρό υπέφερε το νεύρο. Γενικά η ανάρρωση ενός νεύρου μπορεί να πάρει μέχρι και 2 χρόνια. Σε περίπτωση που τα νεύρα υπέφεραν πάρα πολύ καιρό ή έχει επέλθει ήδη μυελοπάθεια κάποια (ή και όλα) τα συμπτώματα μπορεί να μην υποχωρήσουν ποτέ.
Δεν έχει όμως ρίσκα αυτό το χειρουργείο?
Με την πρόοδο της χειρουργικής σπονδυλικής στήλης οι τομές μίκρυναν σε λίγα μόνο εκατοστά (2-4 εκ.), η περίοδος ανάρρωσης έγινε πολύ πιο σύντομη και ο ασθενής νιώθει καλύτερα πολύ γρήγορα. Με τα σύγχρονα μικροσκόπια/ενδοσκόπια και την κατάλληλη εξειδίκευση του γιατρού τα χειρουργεία αυτά είναι πια ρουτίνα, κρατάνε περίπου 1 ώρα (πάντα σε ολική νάρκωση) και ο ασθενής μπορεί την επόμενη κιόλας ημέρα να πάει στο σπίτι του. Οι πιθανές επιπλοκές ως εκ τούτου (όπως λοίμωξη, αιμορραγία, νευρολογικές διαταραχές) έχουν γίνει σπάνιες. Όταν οι κήλες παραμείνουν στο ίδιο σημείο και δεν αφαιρεθούν με τον καιρό ασβεστώνονται και σκληραίνουν. Αυτό κάνει την αφαίρεσή τους δυσκολότερη και αυξάνει το ρίσκο επιπλοκών. Επιπλέον σε ασθενείς υπέρβαρους, καπνιστές ή με άσθμα και με ανεξέλεγκτο διαβήτη το ρίσκο επιπλοκών είναι ελαφρώς αυξημένο.
Μπορεί να προκύψει εκ νέου δισκοκήλη στο ίδιο σημείο?
Για να υπάρχει η δισκοκήλη σημαίνει ότι ο δίσκος είναι άρρωστος, αφυδατωμένος. Αυτό συνεπάγεται ότι η πιθανότητα να προκύψει μια νέα δισκοκήλη είναι αυξημένη είτε ο ασθενής χειρουργήθηκε είτε όχι. Μέθοδοι που αφυδατώνουν τον δίσκο για να μικρύνουν τη κήλη επίσης αυξάνουν το ποσοστό νέας δισκοκήλης. Δυστυχώς ως τώρα δεν υπάρχει αποδεδειγμένα αποτελεσματική θεραπεία του δίσκου γι’ αυτό και προτείνεται στους ασθενείς με δισκοπάθεια να προσέχουν την σπονδυλική τους στήλη εφόρου ζωής (με δυνατή μυϊκή μάζα, να μη κάνουν καταχρήσεις κλπ.).